De wereld vestigt opnieuw haar hoop op een nieuwe klimaattop, dit keer in Baku, Azerbeidzjan, waar COP29 is begonnen. Deze gebeurtenis, die zal duren tot 22 november, belooft van cruciaal belang te zijn voor het leggen van de basis voor een mondiaal antwoord op de klimaatverandering. Tijdens de eerste discussies heerst er echter een gevoel van onzekerheid, vooral vanwege het gebrek aan concrete toezeggingen en de afwezigheid van belangrijke figuren zoals de president van de Verenigde Staten, Joe Biden, en andere belangrijke leiders zoals Xi Jinping, die zorgde voor kritiek en twijfels over de effectiviteit van de bijeenkomst.
Klimaatfinanciering is zonder twijfel het centrale onderwerp van deze top. De landen die het zwaarst door de klimaatverandering worden getroffen, vooral de ontwikkelingslanden, hopen een krachtige toezegging van de rijkste landen te krijgen om hen te helpen bij het bestrijden en aanpassen aan de verwoestende gevolgen die zij al op hun grondgebied beginnen te zien.
Financiering, een noodzakelijke uitdaging
In Baku is het doel om de hoeveelheid geld te definiëren die vanaf 2025 zal worden gemobiliseerd om acties tegen de klimaatverandering te financieren. De huidige doelstelling, vastgesteld in 2009, was om jaarlijks 100.000 miljard dollar te mobiliseren, een cijfer dat, hoewel destijds ambitieus, pas in 2022 werd bereikt, en een aanzienlijk deel van deze middelen is verstrekt in de vorm van leningen, waardoor de schulden van veel ontwikkelingslanden zijn toegenomen.
De huidige eisen zijn veel hoger. Er wordt geschat dat Jaarlijks zal er tussen de 1 en 2,4 biljoen dollar nodig zijn om de klimaatcrisis tegen 2030 aan te pakken. De ontwikkelingslanden, vooral de meest kwetsbaren, dringen erop aan dat de fondsen afkomstig moeten zijn van de landen die historisch gezien het meest hebben bijgedragen aan de uitstoot van broeikasgassen.
De uitvoerend secretaris van de VN-klimaatruimte, Simon Stiell, heeft er duidelijk op gewezen dat klimaatfinanciering een probleem is “Het is geen liefdadigheidsdaad, het is een mondiale behoefte”. Het idee dat de rijkste landen de meest kwetsbaren helpen, is niet alleen een daad van klimaatrechtvaardigheid, maar ook een investering in de stabiliteit van de planeet. Als we niet snel handelen, zullen extreme weersomstandigheden heviger worden en iedereen treffen, ongeacht rijkdom of geografische locatie.
Een top gekenmerkt door geopolitiek
De keuze van Azerbeidzjan, gastheer van COP29, heeft voor controverses gezorgd, vooral omdat het land een ‘petrostaat’ is, met een economie gebaseerd op olie en gas, wat het land duidelijk in tegenspraak plaatst met de inspanningen voor de transitie naar schone energie. Meer dan 90% van de export van Azerbeidzjan is afkomstig van fossiele brandstoffen, en het BBP is voor 64% afhankelijk van deze hulpbronnen, waardoor het land een van de belangrijkste gasexporteurs ter wereld is.
Daarnaast is ook de president van COP29, Mukhtar Babayev, voormalig directeur van staatsoliemaatschappij Socar, onderwerp van kritiek geweest. De keuze van Babayev en Azerbeidzjan om deze top te leiden heeft vermoedens doen rijzen over de mogelijke invloed van olie- en gasbelangen in klimaatonderhandelingen.
Het gevaar van een ongekend jaar
Het laatste rapport van de Wereld Meteorologische Organisatie (WMO) heeft een urgentie aan de discussies toegevoegd. De verwachting is dat 2024 het warmste jaar ooit zal zijn, en het meest zorgwekkende is dat dit jaar het eerste jaar zou kunnen zijn waarin de gemiddelde temperatuur op aarde de kritische grens van 1,5 graden Celsius overschrijdt, de drempel die volgens het Akkoord van Parijs vermeden moet worden.
Deze gegevens zijn een “rood alarm” geweest voor wereldleiders en niet-gouvernementele organisaties die in Bakoe aanwezig zijn. De gevolgen van de opwarming van de aarde zijn al voelbaar door verwoestende natuurrampen zoals de recente stortregens in Valencia en andere delen van de wereld. Simon Stiell herinnerde de aanwezigen daaraan “Niemand is immuun voor deze crisis”en dat extreme weersomstandigheden zowel rijke als arme landen zullen blijven treffen als er geen beslissende actie wordt ondernomen.
Een onzekere toekomst
Ondanks de urgentie en ernst van de situatie, COP29 is niet vrij geweest van spanningen en meningsverschillen. Geopolitieke meningsverschillen zijn nog steeds aanwezig aan de onderhandelingstafels. Internationaal bestaat er bezorgdheid over de rol die Donald Trump, onlangs verkozen tot president van de Verenigde Staten, en zijn bekende sceptische houding ten aanzien van klimaatverandering kunnen spelen. Tijdens zijn vorige ambtstermijn trok hij de Verenigde Staten terug uit het Akkoord van Parijs, waardoor er een aanzienlijk gat ontstond in de mondiale emissiereductieverplichtingen.
De Europese Unie heeft duidelijk gemaakt dat deze kwestie naar verwachting centraal zal staan in de discussies en heeft daartoe opgeroepen Amerika doet geen stap terug in hun strijd tegen de klimaatverandering. Europa heeft ook de noodzaak op tafel gelegd dat opkomende landen zoals China actiever betrokken moeten raken bij de klimaatfinanciering, aangezien zij tot nu toe begunstigden van de fondsen zijn geweest, ondanks dat ze wereldwijd grote uitstoters zijn.
Deze meningsverschillen, gecombineerd met de kritiek op Azerbeidzjan als gastland, zorgen ervoor dat de hoop gevestigd is op het bereiken van een solide compromis in de komende dagen. Het valt nog te bezien of wereldleiders zullen deze gelegenheid aangrijpen en zij zullen overeenkomsten kunnen bereiken die werkelijk een aanzienlijke impact hebben in de strijd tegen de klimaatverandering.
De mensheid is in een gevecht tegen de tijd. COP29 in Bakoe wordt gezien als een cruciale kans om de klimaatfinanciering te bevorderen en de verantwoordelijkheden van landen in de strijd tegen de opwarming van de aarde te herdefiniëren. Overschaduwd door politieke onzekerheden en de invloed van landen die afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen, blijft de toekomst echter onzeker.