De onderwaterwereld verbergt een van de meest fascinerende en minst bekende geologische krachten op de planeet: de onderwater vulkanen. Hoewel we bij het woord vulkanen in eerste instantie denken aan rokende bergen die lava spuwen, is de realiteit dat Het grootste deel van de vulkanische activiteit op aarde vindt onder water plaats, ver buiten ons gezichtsveld, maar daarom niet minder belangrijk. Om meer te weten te komen over deze verschijnselen, kunt u onze sectie over onderwater vulkanen.
Deze verborgen reuzen zijn verantwoordelijk voor grote geologische, chemische en biologische veranderingen op onze planeet. Van het ontstaan van de oceaanbodem tot de geboorte van nieuwe eilandenOnderwatervulkanen spelen een belangrijke rol in de evolutie van de aarde en bij het handhaven van het ecologisch evenwicht.
Hoe ontstaan onderwatervulkanen?
Onderzeese vulkanen ontstaan in gebieden van de zeebodem waar de aardkorst heeft zwakheden, zoals breuken, scheuren of tektonische plaatgrenzen. In deze gebieden kan magma uit de aardmantel omhoog komen en naar de oppervlakte ontsnappen. Dit proces kan zich in drie hoofdsituaties voordoen:
- Zones van divergentie: plaatsen waar tektonische platen uit elkaar bewegen, zoals bij mid-oceanische ruggen.
- Subductiezones: wanneer een plaat onder een andere schuift, smelt en magma genereert.
- Hot spots: gebieden binnen platen waar magma voortdurend omhoog komt, zoals op Hawaï. Je kunt ook onderzoeken de vulkanen van de Canarische Eilanden als voorbeeld hiervan.
Zodra magma in contact komt met water, koelt snel af, waardoor nieuwe bergstructuren ontstaan en verstevigd worden. Na verloop van tijd kunnen deze formaties groot genoeg worden om aan de oppervlakte te komen en vulkanische eilanden te laten ontstaan.
Explosieve activiteiten en verrassende structuren
Een van de eigenaardigheden van onderzeese uitbarstingen is de impact van het temperatuurverschil tussen lava en water. Wanneer hete lava in aanraking komt met koud zeewater, kunnen er explosies ontstaan, kunnen er gassen vrijkomen en kan magma uiteenvallen in verschillende groottes, van fijne deeltjes tot enorme blokken. Het is essentieel om te weten hoe deze transformaties plaatsvinden, net zoals dat wordt uitgelegd in ons gedeelte over tsunami.
Een spectaculair voorbeeld is de vulkaan Havre, gelegen in de Stille Oceaan, vlak bij Nieuw-Zeeland. In 2012 speelde hij in de grootste oceanische uitbarsting ooit geregistreerd, met een gigantisch drijvend puimsteenvlot van 400 km² dat door de satelliet werd gedetecteerd. Bij deze uitbarsting kwamen lava, as en kolossale steenblokken uit verschillende openingen. Zelfs de meest ervaren onderzoekers waren verbaasd.
Een ander geval is de West-Mata, ook in de Stille Oceaan, waarvan de uitbarsting in 2009 door wetenschappers werd vastgelegd op een diepte van 1.200 meter, wat aantoont borrelende en gloeiende stromingen in hoge definitie, iets dat de manier waarop we deze vulkanen bestuderen, heeft veranderd.
Impact op het mariene ecosysteem
Verre van verlaten en vijandige gebieden zijn onderzeese vulkanen de kern van unieke ecosystemen gevormd rond hydrothermale bronnen. Deze bronnen stoten extreem heet water uit, vol mineralen en chemische verbindingen. Hierdoor ontstaan ideale omstandigheden voor levensvormen die buiten deze omgevingen onbekend zijn. Als u dieper wilt ingaan op de verschillen tussen vulkanische eilanden, bezoek dan onze gids over vulkanische eilanden en eilandbogen.
In deze habitats zijn verbazingwekkende organismen aangetroffen, zoals:
- Reuzenkokerwormen aangepast aan een leven zonder licht en zuurstof.
- schaaldieren bestand tegen extreme druk en temperaturen.
- Chemosynthetische microben die energie halen uit stoffen zoals zwavel of methaan.
Dit type leven is niet afhankelijk van de zon om te overleven, maar van een proces dat chemosynthese, wat ertoe heeft geleid dat sommige wetenschappers deze gebieden als mogelijke vroege wieg van het aardse levenen zelfs een aanwijzing om te zoeken naar buitenaards leven op planeten met oceanen onder ijs, zoals Europa, de maan van Jupiter.
Veranderingen in het klimaat en de oceaan
Naast hun rol in de biodiversiteit spelen onderzeese vulkanen ook een rol in mondiale processen zoals de koolstofcyclus. Ze stoten grote hoeveelheden koolstofdioxide (CO2) en andere broeikasgassen uit. Om meer te weten te komen over de aanpassing van het zeeleven aan deze veranderingen, kunt u onze informatie raadplegen op actieve vulkanen.
Deze CO2 wordt deels opgenomen door mariene organismen zoals fytoplankton, wat bijdraagt aan het behoud van de klimaatbalans. Een teveel kan echter bijdragen aan de oceaanverzuring, waardoor kwetsbare soorten worden getroffen en de mariene voedselketen wordt verzwakt.
Onderwateruitbarstingen kunnen ook de oceaanstromingen door de watertemperatuur plaatselijk te veranderen. Een voorbeeld hiervan werd in 2012 gedocumenteerd, toen een vulkaan in de Stille Oceaan de temperatuur van de oceaan deed stijgen, wat gevolgen had voor de migratie van soorten in die regio.
Navigatiegevaren en tsunami's
Onderwateruitbarstingen zijn niet alleen indrukwekkende geologische verschijnselen, ze zijn ook kan aanzienlijke risico's met zich meebrengen voor schepen en kustgemeenschappen. Tot de gevaren behoren:
- Uitstoot van giftige gassen die het oppervlak kunnen bereiken.
- Natuurlijke obstakels zoals nieuwe eilanden of lavakoepels die de zeeroutes wijzigen.
- Tsunami-formatie door de heftige verplaatsing van water door explosies of aardverschuivingen.
Zo kunnen structuren die ‘lavakoepels’ worden genoemd onstabiele barrières vormen onder de zee, die, wanneer ze instorten, grote golven veroorzaken. U moet er ook rekening mee houden dat er as en puimsteen vrijkomt, die de bootmotoren kunnen verstoppen. Om beter te begrijpen hoe deze verschijnselen ontstaan, kunt u meer lezen over hoe ontstaat een tsunami.
Onderwatervulkanen en de geschiedenis van de planeet
Niet alleen in het heden spelen onderzeese vulkanen een cruciale rol bij historische gebeurtenissen. Ongeveer 93 miljoen jaar geleden veroorzaakte vulkanische activiteit in de oceaan een drastische verandering in de mariene chemie, waardoor een massa-extinctie van mariene soorten. Bij deze gebeurtenis zijn afzettingen ontstaan zoals zwarte schalie, een bron van onconventionele koolwaterstoffen.
Een ander voorbeeld is de Grote Dood Perm, een periode die 252 miljoen jaar geleden plaatsvond en waarin meer dan 90% van alle zeedieren verdween. Vermoed wordt dat de oorzaak deels de enorme onderwateruitbarstingen in het gebied van de Siberische Vallen zijn, waarbij enorme hoeveelheden methaan en CO2 vrijkwamen.
Wetenschappelijk belang en economisch potentieel
Tegenwoordig beperkt de interesse in deze vulkanen zich niet meer tot de geologie. Wetenschappers uit verschillende disciplines onderzoeken de relatie met de oorsprong van het leven, de evolutie van extreme ecosystemen en klimaatverandering. De verkenning van de soorten vulkanen kan waardevolle informatie over deze processen bieden.
Bovendien zijn er in de omgeving afzettingen van metalen zoals ijzer, koper en zink, essentieel voor de technologische industrie. Diepzeemijnbouw wordt steeds meer als een mogelijkheid gezien, maar leidt wel tot serieuze debatten over het milieu vanwege het grote risico op schade aan slecht begrepen habitats.
Geoloog Thierry Juteau wijst erop dat deze gebieden van cruciaal belang kunnen zijn voor het verkrijgen van de metalen van de toekomst. Er moet echter nog veel onderzoek worden gedaan voordat besloten kan worden hoe we deze op duurzame wijze kunnen beheren.
Hoe kunnen we deze unieke omgevingen beschermen?
Ondanks hun belang worden onderzeese vulkanen niet voldoende beschermd. Mijnbouw, vervuiling en klimaatverandering dreigen deze kwetsbare systemen onomkeerbaar te veranderen. Om effectief natuurbehoud te realiseren, is het essentieel om de risico's en kansen die aan deze ecosystemen verbonden zijn, te begrijpen.
Om ze te behouden, is het belangrijk:
- Richt zeereservaten op die actieve vulkanische gebieden omvatten.
- Regulering van diepzeemijnbouw met strenge milieucriteria.
- Investeer in niet-invasieve technologieën om de zeebodem te verkennen.
- Bevorder milieueducatie en het publieke bewustzijn van de relevantie ervan.
Als burgers kunnen wij oceaanonderzoek ondersteunen en pleiten voor wetenschappelijke en juridische initiatieven die het behoud van deze gebieden waarborgen.
Onderwatervulkanen vormen niet alleen de oceaanbodem, maar Ze geven leven, vernietigen en transformeren op een schaal die we nog maar net beginnen te begrijpen. Ze vormen het verborgen hart van onze planeet, een dynamisch, voortdurend veranderend systeem dat het leven op aarde meer beïnvloedt dan we denken. Het is essentieel om ze met diepgang en respect te bestuderen om ons heden beter te begrijpen en een duurzame toekomst voor iedereen te waarborgen.
